Λίγο πριν τον τραγικό θάνατο του Αλή Πασά Τεπελενλή το 1822, και σε συνεννόηση με αυτόν, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος με ένα ασκέρι 2.000 ανδρών, ανεξαρτητοποιήθηκε και άρχισε ένα τρίχρονο αγώνα εναντίον των Οθωμανών με αποκορύφωμα την ηρωϊκή Μάχη στο Χάνι της Γραβιάς (8 Μαίου 1821), όπου μόνο 118 Έλληνες αντιμετώπισαν επιτυχώς 8.000 Οθωμανούς υπό τον Ομέρ Βρυώνη. Μέσα σε αυτούς τους 118 ήρωες Έλληνες ήταν και οι μετέπειτα δολοφόνοι του Οδυσσέα Ανδρούτσου.
Τότε γράφτηκε και το γνωστό δημοτικό τραγούδι «Τ’ Αντρούτσου η μάνα χαίρεται, του Διάκου καμαρώνει. Γιατί έχουν γιους αρματολούς, και γιους καπεταναίους. Ανδρούτσος φυλάει τη Γραβιά, Διάκος την Αλαμάνα».
Στη μάχη αυτή, «η στρατηγική ιδιοφυΐα του Ανδρούτσου θριάμβευσε. Έτσι δικαιωματικά κατέλαβε τη θέση του αρχηγού των όπλων της Βοιωτίας, και ουσιαστικά αυτός επηρέασε την τύχη της επαναστάσεως στην ανατολική Στερεά , κατά τα επόμενα έτη.»
Τραγούδι με προέλευση από τη Φωκίδα Στερεάς Ελλάδας.
Ο ρυθμός του κομματιού είναι 6/8 (4-2) και χορεύεται ως «ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΙΚΟΣ ΤΣΑΜΙΚΟΣ» με 10 βήματα
ΤΟΥ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ Η ΜΑΝΑ
Ωρέ του Ανδρούτσου η μάνα
του Ανδρούτσου η μάνα χαίρεται,
του Ανδρούτσου η μάνα χαί… βρε χαίρεται
του Διάκου καμαρώνει.
——
Ωρέ γιατ’ έχουν γιους
γιατ’ έχουν γιους αρματωλούς,
γιατ’ έχουν γιους αρμα… αρματωλούς
και γιους καπεταναίους.
——
Ανδρούτσος φυλάει στη Γραβιά,
Ανδρούτσος φυλάει στη βρε στη Γραβιά
Διάκος στην Αλαμάνα.
Οικιακή Οικονομία 